Grupa szkaplerza

Szkaplerz

Do XIII w. szkaplerz służył jako ochrona habitu w czasie pracy (tak jak fartuch lub czarny szkaplerz u Cystersów, chroniący biały habit). Od połowy XIII w., to jest od wizji św. Szymona Stocka, generała Karmelitów, szkaplerz stał się znakiem opieki Matki Bożej nad Zakonem Karmelitańskim, a zarazem źródłem przywilejów i nową formą pobożności maryjnej w całym Kościele.

Czym jest szkaplerz?

Słowo „szkaplerz” pochodzi od łacińskiego „scapulae”, czyli ramiona, barki, plecy. Oznacza szatę złożoną z dwóch płatów sukna z wycięciem na głowę. Po nałożeniu na siebie, jeden płat spada na piersi, a drugi na plecy. Jest to część stroju zakonnego noszona na habicie, także w innych zakonach (używają go na przykład Cystersi, Dominikanie, Paulini, Benedyktyni, Felicjanki). Część spadająca na plecy symbolizuje, że „trudy, doświadczenia i krzyże znosić winniśmy pod opieką Maryi, z poddaniem się woli Bożej, tak jak Ona to czyniła”. Przednia część szkaplerza, spadająca na piersi, ma przypominać, że serce tam ukryte ma „bić dla Boga i bliźnich, z miłości odrywając się od przywiązań doczesnych i wiązać się za pośrednictwem Maryi z dobrami wiecznymi”.

Jest wyraźnym znakiem, szatą, habitem, płaszczem. Nazywany bywa także minihabitem, a we współczesnej zlaicyzowanej epoce, kontestującej wartość habitu zakonnego, zachowuje nadal swoją wartość.

Historia szkaplerza

Na podstawie istniejących źródeł historycznych trudno ustalić dokładną datę i miejsce wizji szkaplerznej. Przyjmuje się rok 1251, a tradycja wskazuje na noc z 15 na 16 lipca i klasztor w Aylesford w Anglii. Według tej tradycji, Szymon Stock miał pokornie prosić Maryję o rozwiązanie trudnej sytuacji Zakonu Karmelitańskiego, w jakiej się znalazł po powrocie do Europy z Ziemi Świętej, i o to, aby przyszła mu z pomocą. W Niej Karmelici widzieli swą główną Patronkę, Wspomożycielkę i nie zawiedli się. Maryja, czczona jako Matka, Królowa i Ozdoba Karmelu, pośpieszyła zakonowi z pomocą. Ukazać się miała św. Szymonowi, który modlił się do Niej słowami: „Flos Carmeli – Kwiecie Karmelu”.

Matka Boża, wskazując szkaplerz, powiedziała: To będzie dla ciebie i dla wszystkich Karmelitów przywilejem, kto w nim umrze, nie zazna ognia wiecznego. Nałożenie szkaplerza dokonuje się przez zawieszenie go na szyi lub – w przypadku dużej liczby wiernych przyjmujących go – przez położenie szkaplerza na ramieniu. Pierwszy szkaplerz musi być poświęcony i wykonany z sukna (nie tylko z wełny).

Po zniszczeniu lub zagubieniu pierwszego szkaplerza można nabyć drugi i nałożyć go sobie samemu. Podobnie czyni się w przypadku zaprzestania noszenia, jeśli nie było to spowodowane wzgardą (wtedy należy przyjąć szkaplerz ponownie). Wpisanie do księgi bractwa dokonuje się przez podanie imion i nazwisk osób przyjętych oraz własnoręczny podpis kapłana. Obecnie w Polsce jest sto kilkadziesiąt bractw szkaplerznych, głównie przy klasztorach karmelitańskich obu części rodziny karmelitańskiej, to jest OO. Karmelitów i OO. Karmelitów Bosych wraz z ich żeńskimi klasztorami.

Przy wielu parafiach, głównie na Śląsku, istnieją także takie wspólnoty. Wydaje się koniecznym w najbliższej przyszłości prawne uregulowanie ich obecności jako bractw Matki Bożej Szkaplerznej i przekazanie im stosownej formacji. Ważnym elementem formalnym jest także noszenie szkaplerza (lub medalika czy medalionu szkaplerznego) na sobie. Nie wystarczy przechowywać go w domu lub nosić w kieszeni. Zaleca się noszenie szkaplerza, jakkolwiek nie jest to konieczne do zyskiwania łask i odpustów. Medalik szkaplerzny, wprowadzony do użytku w 1910 r. przez św. papieża Piusa X, musi przedstawiać z jednej strony Najświętsze Serce Jezusa, a z drugiej obraz Najświętszej Maryi Panny.